Лингвистические особенности научной терминологии тюркских языков в сравнительном аспекте

ARAŞTIRMA YÖNTEMİ

Bu çalışmanın temel malzemesini 5 Türk dilinin (Azerbaycan Türkçesi, Kazakça, Tatarca, Türkiye Türkçesi, Özbekçe) bilim terminolojisi oluşturmaktadır. Terminoloji tahlilini yapmak üzere sosyal bilimlerden (dilbilim) ve fen bilimlerden (fizik-matematik) yüz ellişer kavram seçilerek Rusça terim listeleri hazırlanmıştır. Bu kavramların beş Türk dilinde de karşılıkları bulunmuştur. Türk dillerindeki karşılıkları seçilirken ilgili bilim alanında oturmuş, sürekli kullanılan ve anlaşılan terimlerin ele alınması önemliydi. Bundan dolayı terim kaynakları olarak ikidilli terim sözlükleri kullanılmıştır. İkidilli terim sözlüklerine ulaşamadığımız durumlarda ilgili bilim alanının tek dilli terminolojik sözlüklerden ve ansiklopedik sözlüklerden istifade edilmiştir. Bazı durumlarda terimin yaygın kullanılan biçiminin yapı ve işlev özelliklerini ortaya koymak için eğitim materyallerine (orta okul, lise ve üniversite ders kitapları, okul sözlükleri) baş vurulmuştur. Belli bir terimin ders kitaplarında bulunması, terimin ilgili bilim alanının temelini kurduğu, çoktandır kullanıldığını ve oturmuş olduğunu göstermektedir.

Morfolojik, yani türetme yoluyla yapılan terimlerde tabana getirilen ekler tespit edilmiş, en yaygın kullanılan ekler ortaya konulmuştur. Söz birleşmesi yoluyla meydana gelen terimlerde, terimi oluşturan söz öbeği unsurlarının hangi sentaktik ilişkilere girdikleri incelenmiştir. Semantik yolla yapılan terimler Türkçe ve Arapça-Farsça kaynaklı olarak ayrılmıştır. Ödünçlenmiş terimlerde kaynak dil tespit edilmiştir. Terim listeleri Rusça olarak hazırlandığı için bazı kavramların Türk dillerinde birkaç karşılığının bulunduğu görülmüştür. Bu durumlarda bütün karşılıklar incelenmiştir.