Лингвистические особенности научной терминологии тюркских языков в сравнительном аспекте

Çalışmamızın temel sorunsalına cevap bulabilmek için terimlerin dil yapılarının incelenmesi önemliydi. Bu amaçla derlenen terimlerin dil yapıları incelenmiş, tespit edilen yapılar ve bunların oranları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir: Tablodan da görüldüğü gibi sıraladığımız dört terim yapma yolundan en nadir kullanılan yöntem semantik yöntemdir. Semantik yöntemde genel dil söz varlığında kullanılan sözcük yan veya mecaz anlam kazanarak terim kavramını karşılamaya başlamıştır. Örneğin, Azb. dalğa – Kaz. толқын – Tat. дулкын – Tür. dalğa – Özb. тўлқин.

Leksikal yöntemle yapılan terimlerin sayısı Kazakça, Tatarca ve Özbekçede yaklaşık aynıdır. Azerbaycan Türkçesinde rakam biraz daha da küçüktür. Türkiye Türkçesinde ise diğer Türk dillerine göre bu rakam en düşük orandadır. Bunu, XX. yüzyılda dilde Türkçeleştirme faaliyetlerinin yoğunluğu ile açıklamak mümkündür. Diğer Türk dillerinde yabancı kökenli terimler kullanılmaya devam ederken Türkiye Türkçesinde bu kavramlar Türkçe kökenli sözcüklerle değiştirilmiştir (katsayı, çizgi, düzlem, ek, özne, yüklem).

Sentaktik yolla yapılan terimler çoğu durumda iki sözcüğün birleşmesiyle türetilmiştir. Herhangi bir biçimbirimsel gösterge bulunmadığında iyeliksiz tamlama (Tür.: açıortay, gamma-bozunma, ışıl akım, kökenbilim) ve sıfat tamlaması

(Tür.: elektrik akım, diferensiyel denklem, şimdiki zaman) yapıları söz konusudur. Kazakça ve Tatarcada az sayıda olsa da isim-fiil grubunun örnekleri mevcuttur (Tat.: парга әйләнү, җылылык күчү, сүз ясау; Kaz.: сәуле шығару, жылу беру). Söz birleşmesi sonucunda ekler kullanıldığında belirtisiz isim tamlaması yapıları söz konusudur.